MEZHEP VE MEZHEPLER(15)
Hanefi görüşünden ayrıldım Şafiye, Şafiden ayrıldım Hanbeli ya da diğer mezhebe geçtim yerine şunu söyleyelim. O zaman imkân, şart öyle uygun görüldü, ona uydum demeliyiz, çünkü mezhepler din değildir. Şu mezhepten bu mezhebe geçtim olmaz, ancak uygulama alanı değişir.
Mezhep imamlarımız ihtilaf ettiklerinde (görüş ayrılığı) hiç birisi kalkıp, kendi görüşünün Allah’ın istediği görüş olduğunu söylememiş, tam tersi görüşüm bana göre bu şekilde doğru, ancak hata da olabilir, başkasının görüşü bu şekilde yanlış, ancak doğru olabilir demişlerdir. Bundan dolayı oradaki ihtilaflar kine ve düşmanlığa dönüşmemiştir. Herkes, Allah’ın muradını anlamak için mütevazı bir şekilde gayret göstermişdir. Örnek, namaz gibi bir ibadet meselesinde, Ebu Hanife, imama uyan kimsenin kendi başına fatiha okumasını uygun görmezken, Şafii, fatihayı namazda imama uyan kimsenin de okumasını uygun bulmuştur. İmam Şafiye, Ebu Hanife’nin görüşü sorulduğunda, insanlar fıkıhta Ebu Hanifenin öğrencileridir, demiştir. İmam Şafii şöyle der; kim kendi görüşünü din, diğerlerinin görüşünü de din dışı kabul ederse yalancıdır. Bu ibadet konusundaki örnek.
Elbette görüşler (mezhepler) olacaktır. Yine bir örnek verirsek, Kur’an’ın nazil olduğu (indiği) ilk toplumda atların savaşa hazırlanması bir savaş aracıydı. Çünkü atlar yayalardan hem hızlı, hem de fazla eşya taşıyordu. Bugün atlara gerek kalmadı, atların yerini uçak, tank, füze gibi farklı araçlar aldı. Bunun gibi araçlar değişebilir. Eğitimden, adalete, yönetimden iktisata kadar çeşitli konularda tek görüş dayatılmamış, uygulama şekli ve yöntemleri içtihada (görüşlere) bırakılmıştır. Hz. Peygamber yerine hiçbir kimseyi halife bırakmamıştır. Yönetimi insanlar kendi kararıyla seçeceklerdir. Dört halife dediğimiz Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali o günün şartlarına göre, oradaki insanların isteği ile oyu ile, idareci olmuşlardır.
İslam, dünyevi işlerde insanlara hareket kabiliyeti, görüşlerini açıklama görevi, vermiştir.
Önemli olan, bu konulardaki görüşlerin (mezhepler) Kur’an ve Sünnet’te bulunan prensip ve kurallar çerçevesinde olmasıdır. İnsanın çabası, gayreti, içtihadı, uygulamaya karar verdiği görüşü, insan için görüştür, din değildir. Din değişmez, insanın görüşü zamana ve mekâna göre değişir. Din, zamana ve mekâna göre değişmez.
MEZHEPLER ARASINDAKİ İLİŞKİLER
Mezhepler bazı konuları, farz, vacip, sünnet, helal, haram, bozar, bozmaz, gibi farklı hükümlere ayırır. Bunlara bir bakalım.
1) Umursamadan, tembellikten dolayı namaz kılmayan insanın hükmü durumu nedir?
Hanefiye göre, dövülür, öldürülür. Malikiye göre tevbe etmezse, öldürülür. Şafii’ye göre, üç gün içinde tevbe etmezse öldürülür. Hanbeli’ye, göre üç gün içinde tevbe etmezse öldürülür. Kur’an’a göre öldürülmez.
2) Kan akması abdesti bozar mı?
Hanefi’ye göre evet bozar. Şafii’ye göre bozmaz, Maliki hayır, Hanbeli hayır, Kur’an’a göre bozmaz.
3) Namazda kahkaha ile gülmek abdesti bozar mı?
Hanefi evet bozar, Şafii bozmaz, Maliki bozmaz, Hanbeli bozmaz, Kur’an’a göre bozmaz.
4) Cinsel organına dokunmak abdesti bozar mı?
Hanefi bozmaz, Şafii, maliki, Hanbeli bozar, Kur’an’a göre bozmaz.
5) Abdestin farzları kaçtır?
Hanefi 4, Şafii 6, Maliki 7, Hanbeli 7
6) Vitir namazının hükmü nedir?
Hanefi vacip, Şafii, Maliki, Hanbeli sünnet, Kur’an’a göre nafile.
7) Namazın ilk iki rekâtında fatihayı okumak nedir?
Hanefi vacip, şafi, maliki, hanbel farz, Kur’an’a göre serbest.
8) Ramazan orucu için her gün, ayrı ayrı niyet etmek şart mı?
Hanefi, Maliki, Hanbeli şart, Şafii değildir, Kur’an’a göre şart değil.
9) Kadın yanında kocası veya mahremi olmadan hacca gidebilir mi?
Hanefi, Hanbeli hayır gidemez, Şafii, Maliki, gidebilir, Kur’an’a göre gidebilir.
10) Haccın şartları kaçtır?
Hanefi 3, Hanbeli, Maliki 4, Şafii 5 tanedir.
11) Sakalı kesmek haram mıdır?
Hanefi, Maliki, Hanbeli evet Haramdır, Şafii hayır haram değil, Kur’an’a göre değildir.
12) Bir kadının hâkimlik yapması caiz midir?