Hz. Peygamber’imizin Sünneti ve Hadisi(2)
Misal Medine’nin savunmasında Hz. Peygamber’imiz şehri içerden savunalım derken, bilhassa da gençlerin çoğunlukta olduğu çoğunluğun kararına uyarak, şehrin dışında düşmanı karşılamıştır. İranlı Selman’ın “Ya Resulallah bizim İran’da 3 metre genişliğinde 3 metre derinliğinde hendek kazılır.” teklifine uyarak hendek kazdırmıştır.
Şunu iyi bilmek ve anlamak durumundayız ki, sünnet din koymaz, dini açıklar.
Hz. Peygamber’imizin kendi döneminde İslam toplumunu, akaid, ibadet, siyaset, ekonomi, eğitim, ahlak, hukuk, bireysel ve toplumsal hayatın her alanında yönlendirme ve yönetmede Kur’an başta olmak üzere esas aldığı ilke ve prensipler, bir dünya görüşü olmuştur.
Hz. Peygamber’imiz tüm eylemlerini dini bir amaçla yapmamıştır. Bu mümkün de değildir. O bir insandır ve her insanın insan olma vasfıyla zorunlu olarak yapmak konumunda olduğu işler vardır. Mesela Hz. Peygamber Arap milletindendir ve onların yediğini yemiş, giydiği şeyleri giymiştir. Bir Arabistanlı olarak çorap giymemiş, iklim sıcak olduğu ve adet olmadığı için. Bir baba olarak oğlu İbrahim ölünce ağlamış, bir eş olarak hanımlarının bazı tavırlarına gücenmiştir. Hiç kimse bunların sünnet olduğunu söyleyemez. Hz. Peygamber’imizin bir şeyi yemesinin ya da yememe-sinin dini değil de sosyal veya kültürel nedenlere dayandığını bilmek lazım.
Şunu da iyi bilmek ve anlamak durumundayız: Bazı şeylerin helâl, haram kabul edilmesi, ya ekonomik şartlardan veya gelenek ve âdetlerden kaynaklan-mıştır. Bunu da bilmek ve anlamak durumundayız. Mesela, “Altın takmak erkeklere haram” anlayışını o zamanın ekonomik şartlarına göre değerlendirmek lazım. Yoksa altın takmak Kur’an’a göre haram değil. “Kendilerine nelerin helâl kılındığını sana soruyorlar de ki: Bütün iyi ve temiz şeyler size helâl kılınmıştır.” Maide. 4. 5. Tahrim 1.
“Ey iman edenler, Allah’ın size helâl kıldığı iyi ve temiz şeyleri siz kendinize haram kılmayın ve sınırı aşmayın. Allah sınırı aşanları sevmez.” Maide. 87.
“Dillerinizin uydurduğu yalana dayanarak, bu helâldir, şu da haramdır demeyin. Çünkü Allah’a karşı yalan uydurmuş olursunuz. Kuşkusuz Allah’a karşı yalan uyduranlar kurtuluşa eremezler.” Nahl. 116.
“De ki Allah’ın kulları için yarattığı süsü ve temiz rızıkları kim haram kıldı.” Araf. 32.
Başka bir misal de hayvanlardan verelim: “Hz. Peygamber’imiz, bazı şeylerin Arapların yememesi nedeniyle kendilerine haram kıldıkları hayvanlara ses çıkarmamış. Hatta parçalayıcı dişi olan hayvanların bazısını kendilerine haram kıldıkları hayvanlar aslan, kaplan, kurdu yemiyorlardı.” Muhtasarul Müzeni s. 285. 286.
İşte bu haramlar, örfidir; dini değildir. Buna rağmen sırtlan, tilki gibi hayvanları da helal diyerek yiyorlardı. Hâlâ da yeniyormuş.
“Haram olduğu size okunanların dışında kalan hayvanlar size helâl kılındı. O halde pislikten putlardan sakının, yalan sözden sakının.” Hac. 30.
Hz. Peygamber’imizin gerçekte sünnet olarak değerlendirilmemesi gereken pek çok eylem ve davranışına sünnet denmesi, yeni bir şey değildir. Mesela “Her kim kurban keserse üç günden fazla elinde tutmasın.” Buhari 76. 16. 5/2115. Müslüm 35. 5 3/1563
Bir yıl sonraki kurban bayramında bazı kimseler Hz. Peygamber’imize gelerek, “Ya Resulallah, insanlar daha önce kestikleri kurbandan yararlanabiliyordu yağını eritip, derisinden su tulumu yapıyorlardı.” deyince. “Şimdi ne olmuş ki insanları bu yıl bundan alıkoyan bir şey mi var?” diye sorması üzerine, bir yıl önceki yasağı hatırlatmışlar. Hz. Peygamber’imiz de, “İnsanlar geçen yıl sıkıntıdaydı, kurban etlerinin herkese ulaşması için böyle bir yasak getirmiştim.” Buyurmuşlardır. Müslüm. Edahi. 35. 5 3/1563
Bundan şunu anlıyoruz: Hz. Peygamber’imizin örfi yönde koyduğu tavırlar, sünnet bağlayıcı değildir ve de değişkendir. İnsan olması dolayısıyla “hüküm” değildir, görüştür. O an öyledir, sonra değişir.
DİKKAT: Burada bir şeyi daha açıklayalım: Sünnetle hadisi ayrı değerlendirelim ve anlayalım. Ameli sünnetler ağızdan ağza nakledilmezler, hayattan hayata nakledilirler. Mesela: namaz ibadetinin yöntemi, vakit, rekât gibi. Herkesin gözü önünde defalarca tatbiki yapılmış, herkesle beraber yapılmış bir uygulamadır.